12 EYLÜL’ÜN BİLANÇOSU
12 Eylül Darbesi veya 1980 İhtilali, Türkiye’de, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin 12 Eylül 1980 günü emir-komuta zinciri içinde gerçekleştirdiği askeri müdahale 27 Mayıs 1960 darbesi ve 12 Mart 1971 muhtırasının ardından Türkiye Cumhuriyeti tarihinde silahlı kuvvetlerin yönetime üçüncü açık müdahalesi Bu müdahale ile Süleyman Demirel’in Başbakan’ı olduğu hükümet görevden alındı, Türkiye Büyük Millet Meclisi lağvedildi, 1970 sonrasında değiştirilen 1961 Anayasası tamamen rafa kaldırıldı ve Türkiye siyasetinin yeniden tasarlandığı bir askeri dönem başladı Bu dönem yaklaşık dokuz yıl sürdü 12 Eylül 1980 ardından partiler lağvedildi, parti liderleri önce askeri üslerde gözetim altında tutuldu, ardından yargılandı
2010 anayasa referandumunda, değişikliklerin kabul edilmesiyle 13 Eylül 2010 tarihinde İnsan Hakları Derneği (İHD), 78 liler Girişimi, İstanbul Tabip Odası’nın da dahil olduğu çeşitli sivil toplum kuruluşları, sendikalar ve derneklerden oluşan yaklaşık 40 kuruluş Sultanahmet Adliyesi nde 12 Eylül darbesini yapanlar hakkında suç duyurusunda bulundu
Darbenin gerekçeleri
Siyasi iktidarsızlık
12 Eylül 1980 askeri darbesinin gerekçeleri arasında ülkede yaygınlaşan siyasi cinayetler, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin birçok tur ardından Cumhurbaşkanı’nı seçememesi ve 6 Eylül günü Konya’da Necmettin Erbakan önderliğinde yapılan ve darbe liderlerinin şerîat amaçlı bir kalkışma girişimi olarak nitelediği Kudüs Mitingi gösterildi
Ekonomik sebepler
12 Eylül öncesi dönemin son Başbakanı Süleyman Demirel’in “70 sente muhtacız” sözü ile özetlenen dış ticaret açığındaki artış ve döviz darboğazı; işsizlik, kıtlık ve işyeri anlaşmazlıkları ile beraber ekonomik sebepleri oluşturur
Aynı zamanda 1980’lere doğru tüm dünyada neoliberal bir ekonomik dönüşüm yaşanmaktaydı Neoliberal reformları uygulayabilmek için toplumsal muhalefetin olmaması ve baskı ortamı gerekliydi Amerika Birleşik Devletleri neoliberal politikaları hızlandırabilmek için dünyanın çeşitli ülkelerinde sağ hükümetleri işbaşına geçirmek için askeri darbeleri desteklemekteydi O dönemde Türkiye’de yükselen bir toplumsal muhalefet özellikle işçi ve öğrenci hareketleriyle kendini göstermekteydi Fabrikalarda grevler artmıştı
Dış siyaset etkenleri
NATO güney kanadının en önemli üyelerinden olan Türkiye’nin siyasi ve ekonomik iktidarsızlığı özellikle ABD tarafından gözleniyordu 1979 yılında meydana gelen İran İslam Devrimi, ardından aynı yıl içinde Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı işgal etmesi üzerine Türkiye’nin ABD politikaları için istikrarlı hale gelmesi önem kazandı
Darbenin sonuçları
•650000 kişi göz altına alındı
•1 milyon 683 bin kişi fişlendi
•Açılan 210 bin davada 230 bin kişi yargılandı
•7 bin kişi için idam cezası istendi
•517 kişiye idam cezası verildi
•Haklarında idam cezası verilenlerden 50’si asıldı (26 siyasi suçlu, 23 adli suçlu, 1’i Asala militanı)
•İdamları istenen 259 kişinin dosyası Meclis’e gönderildi
•71 bin kişi TCK’nin 141, 142 ve 163 maddelerinden yargılandı
•98 bin 404 kişi örgüt üyesi olmak suçundan yargılandı
•388 bin kişiye pasaport verilmedi
•30 bin kişi sakıncalı olduğu için işten atıldı
•14 bin kişi yurttaşlıktan çıkarıldı
•30 bin kişi siyasi mülteci olarak yurtdışına gitti
•300 kişi kuşkulu bir şekilde öldü
•171 kişinin işkenceden öldüğü belgelendi
•937 film sakıncalı bulunduğu için yasaklandı
•23 bin 677 derneğin faaliyeti durduruldu
•3 bin 854 öğretmen, üniversitede görevli 120 öğretim üyesi ve 47 hâkimin işine son verildi
•400 gazeteci için toplam 4 bin yıl hapis cezası istendi
•Gazetecilere 3 bin 315 yıl 6 ay hapis cezası verildi
•31 gazeteci cezaevine girdi
•300 gazeteci saldırıya uğradı
•3 gazeteci silahla öldürüldü
•Gazeteler 300 gün yayın yapamadı
•13 büyük gazete için 303 dava açıldı
•39 ton gazete ve dergi imha edildi
•Cezaevlerinde toplam 299 kişi yaşamını yitirdi
•144 kişi kuşkulu bir şekilde öldü
•14 kişi açlık grevinde öldü
•16 kişi -kaçarken- vuruldu
•95 kişi -çatışmada- öldü
•73 kişiye -doğal ölüm raporu- verildi
•43 kişinin -intihar ettiği- bildirildi
http://www.youtube.com/watch?v=Ondq7ea3GXw
Yorum yapabilmek için giriş yapmalısınız.
Unutmadık, unutamadik, inşallah bir daha o kara tabloyu yaşamayiz